تهران- ایرنا- فرهنگ و هنر عرصه ای است که از دید بسیاری از شناسندگان و فعالان آن برساخته از نگاه ها و اندیشه ها متفاوت و گاه متضارب است، از این رو شکوفایی و پویایی جز با تعامل و درک متقابل کنشگران، مسوولان و صاحبان نظر و اثر در عرصه فرهنگ میسر نخواهد شد.
11/09/1395
تعامل؛ کلید طلایی شکوفایی و اعتلای فرهنگی
«سیدرضا صالحی امیری» وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی چند روز پیش (چهارم آذرماه) در جمع مدیران و کارکنان مجموعه وزارت ارشاد در استان اردبیل، ضمن تاکید بر ضرورت های گفت وگو، آزاد اندیشی و پرهیز از تحجر فرهنگی، تعامل و دوری از نزاع فرهنگی را یکی از نیازهای اساسی در کشور دانست و در برابر، سیاست زدگی را آفت حوزه فرهنگ خواند.
به گفته وزیر فرهنگ و ارشاد، مشکل و دلیل تعارض فرهنگی در جامعه امروزی، نبود گفت وگوی فرهنگی است چرا که در فضای غیرارتباطی و غیر تعاملی، مجموعه ای از ذهنیت ها در طرف ها شکل می گیرد که نتیجه آن بی اعتمادی، تخریب، اتهام، انگ زنی و رواج شایعه است.
صالحی امیری پیش تر و در مراسم معارفه اش (هفدهم آبان ماه) نیز اهمیت تعامل فرهنگی را یادآور شد و گفت: این وزارتخانه رسالت خودش را در دوره جدید بر تعامل و همکاری سازنده با همه نهادهای فرهنگی قرار داده و در همین راستا من در اولین اقدام ضمن دعوت از همه نهادهای فرهنگی، حرکت جدیدی را برای ایجاد تعاملات فرهنگی و سازگاری میان این نهادها انجام خواهم داد.
تاکید وزیر جدید فرهنگ و ارشاد بر گفت وگو و تعامل فرهنگی از دید بسیاری از ناظران و صاحبنظران تا حد زیادی ناشی از افت و خیزها، اصطکاک ها و چالش هایی بود که طی ماه های گذشته در فضای فرهنگی کشور رخ نمود و به نوعی، دو و چند قطبی و تقابل هایی را در این عرصه پدید آورد. این در حالی است که گفتمان فرهنگی رهبر انقلاب بر نفی جزم اندیشی و تحجرِ فرهنگی و نیز آزاداندیشی فرهنگی مبتنی است. همچنین اعتدال ، عقلانیت، انسجام و دیانت فرهنگی نیز عناصر گفتمان مورد نظر «حسن روحانی» رییس جمهوری برای رسیدن به نقطه اعتلای فرهنگی است؛ گفتمانی که این روزها لزوم توجه بیشتر به آن در عرصه فرهنگ احساس می شود.
طی چند ماهی که گذشت، لغو بسیاری از مراسم و برنامه های فرهنگی از جمله کنسرت های دارای مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد نمایانگر نوعی تقابل جویی فرهنگی در کشور بود، چنانکه ابعاد سیاسی آن پرسش های بسیاری را در زمینه حاکمیت قانون بر سراسر کشور مطرح ساخت؛ رخدادهایی که نمونه مشابه آن جلوگیری از سخنرانی روز اربعینِ «علی مطهری» نایب رییس مجلس در مشهد بود و با توجه به چنین مشابهت هایی می توان اغراض و انگیزه های سیاسی را در پسِ تقابل جویی های فرهنگی به شکلی آشکار به چشم دید. وجود چنین وضعیتی سبب شد تا «علی جنتی» وزیر پیشین فرهنگ و ارشاد اسلامی در مراسم تودیع خود با اشاره به فعالیت مستمر اتاق های فکر ضدفرهنگی در کشور، موانع پیش روی مسوولیت در عرصه فرهنگ و هنر را یادآور شود.
در کنار مانع تراشی، التهاب آفرینی، سیاست زدگی و دخالت های بسیاری از مراکز غیرمسوول و حتی غیرمرتبط با فرهنگ، نگاه های سلیقه که سال ها بر مدیریت فرهنگی کشور در حوزه اجرایی حاکم بود و اینک از سوی برخی کانون ها بازتولید می یابد، برای اهالی فرهنگ و هنر قابل پذیرش نیست. وجود فضای متصلب در عرصه فرهنگ بی تردید از علاقه، اشتیاق، خلاقیت و تلاش اهالی این عرصه می کاهد و آرام آرام فضای رخوت را در آن دامن گستر می سازد؛ فرایندی که بر اثر آن فرهنگ و هنر ایران زمین چه در عرصه داخلی و چه در عرصه های خارجی دیگر حرفی برای گفتن نخواهد داشت.
نگرش واقعگرایانه و آسیب شناسانه وزیر فرهنگ و ارشادِ پیشین از چالش های پیش روی فعالیت های فرهنگی در ایران و جهان سبب شد تا وی در اواخر مهرماه سال جاری در دومین اجلاس وزیران مجمع جهانی فرهنگ که در جزیره بالی اندونزی برگزار شد اظهار کند: کشورم با بهره گیری از پشتوانه تمدنی و فرهنگی دیرینه خود همواره بر اصل گفت وگو تاکید دارد. همزمان با این سخنان جنتی در مجامع فرهنگی بین المللی، برخی جریان ها بر سر موضوع هایی چون برگزار شدن یا نشدن کنسرت موسیقی در شماری از شهرها بر طبل مخالفت با دولت می کوبیدند.
تاکید دولت اعتدال بر گفتمان فرهنگی و اشاره روشن صالحی امیری بر لزوم توجه به این گفتمان، نشان می دهد که زمان آن فرا رسیده تا گروه های مختلف بر بردباری و آستانه تحمل خود به منظور پذیرش رویکرد و نگاه های متفاوت و حتی متعارض بیافزایند و پذیرای تکثرگرایی همخوان با قانون، آموزه ها و فرامین دینی و هنجارهای فرهنگی کشور باشند.
مهمترین انگیزه این همپذیری فرهنگی نیز درک این واقعیت است که جزم اندیشی از هر نوع آن مانعی بزرگ در برابر پیشرفت و شکوفایی محسوب می شود. از این رو، تعامل و همسازی باید در عرصه های فرهنگی مبنای پندار و رفتار قرار گیرد.
تعامل؛ کلید طلایی شکوفایی و اعتلای فرهنگی